Naukowcy badają ludzkie szkielety, aby poznać początki jazdy konnej

Odpowiedź, według archeologów z University of Colorado Boulder: To skomplikowane. W nowym badaniu zespół wykorzystał szeroki zakres dowodów — od badań medycznych współczesnych jeźdźców po zapisy szczątków ludzkich na przestrzeni tysięcy lat.

Naukowcy doszli do wniosku, że jazda konna może w rzeczywistości pozostawić ślad na ludzkich szkieletach, na przykład poprzez subtelną zmianę kształtu stawu biodrowego. Jednak tego rodzaju zmiany same w sobie nie mogą definitywnie ujawnić, czy ludzie jeździli konno w ciągu swojego życia. Wiele innych czynności, nawet siedzenie przez długi czas, może również przekształcać ludzkie kości.

„W archeologii niezwykle rzadko zdarza się, abyśmy mogli jednoznacznie powiązać daną aktywność ze zmianami szkieletowymi” – powiedziała Lauren Hosek, główna autorka badania i adiunkt w Katedrze Antropologii na Uniwersytecie Kolorado w Boulder.

Ona i jej koledzy poinformowali o swoich odkryciach 20 września w czasopiśmie Postęp nauki.

Wyniki mogą mieć znaczenie dla naukowców badających początki udomowienia koni przez ludzi, a także podważać obowiązującą od dawna teorię archeologiczną, znaną jako hipoteza kurhanowa.

Pierwsi jeźdźcy

Jak powiedział William Taylor, współautor nowego badania i kustosz archeologii w Muzeum Historii Naturalnej Uniwersytetu Kolorado, badania te stanowią sedno odwiecznych debat archeologicznych.

Wyjaśnił, że najwcześniejsze, niepodważalne dowody na to, że ludzie używali koni do transportu, pochodzą z regionu wokół gór Ural w Rosji. Tam naukowcy odkryli konie, uzdy i rydwany sprzed około 4000 lat.

Jednak hipoteza Kurgana, która pojawiła się na początku XX wieku, twierdzi, że bliski związek między ludźmi a końmi rozpoczął się znacznie wcześniej. Zwolennicy uważają, że około czwartego tysiąclecia p.n.e. starożytni ludzie żyjący w pobliżu Morza Czarnego, zwani Jamną, zaczęli galopować konno po Eurazji. W tym procesie, jak głosi historia, mogli rozprzestrzenić pierwotną wersję języków, które później rozwinęły się w angielski, francuski i inne.

„Dużo z naszego zrozumienia zarówno starożytnego, jak i współczesnego świata zależy od tego, kiedy ludzie zaczęli używać koni do transportu” – powiedział Taylor. „Przez dziesięciolecia istniało przekonanie, że dystrybucja języków indoeuropejskich jest w jakiś sposób związana z udomowieniem konia”.

Niedawno naukowcy wskazali ludzkie szczątki z kultury Yamnaya datowane na około 3500 r. p.n.e. jako kluczowy dowód potwierdzający hipotezę Kurgan. Grupa argumentowała, że ​​te starożytne ludy wykazywały ślady zużycia w swoich szkieletach, które prawdopodobnie były wynikiem jazdy konnej.

Biodra mogą kłamać

Jednak w nowym badaniu Hosek i Taylor twierdzą, że sprawa nie jest taka prosta.

Hosek spędziła dużo czasu, wpatrując się w ludzkie kości, aby wyciągnąć wnioski z przeszłości. Wyjaśniła, że ​​szkielet nie jest statyczny, ale może się przesuwać i zmieniać kształt w ciągu życia człowieka. Jeśli na przykład naciągniesz mięsień, reakcja może pojawić się w miejscu, w którym mięsień przyczepia się do leżącej pod nim kości. W niektórych przypadkach kość może stać się bardziej porowata lub mogą powstać wypukłe grzbiety.

Odczytanie tego rodzaju wskazówek może być jednak w najlepszym razie niejasne. Staw biodrowy jest jednym z przykładów.

Hosek zauważyła, że ​​gdy zginasz nogi w biodrze przez długi czas, w tym podczas długich przejażdżek konnych, główka i panewka stawu biodrowego mogą ocierać się o siebie wzdłuż jednej krawędzi. Z czasem to ocieranie może spowodować, że okrągła panewka kości biodrowej stanie się bardziej wydłużona lub owalna. Jednak, jak powiedziała, inne czynności mogą powodować ten sam rodzaj wydłużenia.

Dowody archeologiczne pokazują, że ludzie używali bydła, osłów, a nawet dzikich osłów do transportu w niektórych rejonach zachodniej Azji na wieki przed pierwszym oswojeniem koni. Starożytni ludzie prawdopodobnie zaprzęgali te zwierzęta juczne do ciągnięcia wozów lub nawet mniejszych, dwukołowych pojazdów, które wyglądały jak rydwan.

„Z czasem ten powtarzający się, intensywny nacisk spowodowany tego rodzaju potrząsaniem w zgiętej pozycji może powodować zmiany szkieletowe” – powiedział Hosek.

Widziała podobne zmiany, na przykład w szkieletach katolickich zakonnic z XX wieku. Nigdy nie jeździły konno, ale odbywały długie przejażdżki bryczką po amerykańskim Zachodzie.

Ostatecznie Hosek i Taylor twierdzą, że na podstawie samych szczątków ludzkich nie można określić daty, kiedy ludzie zaczęli jeździć konno – przynajmniej na podstawie obecnie dostępnych danych naukowych.

„Same ludzkie szkielety nie będą wystarczającym dowodem” – powiedział Hosek. „Musimy połączyć te dane z dowodami pochodzącymi z genetyki i archeologii, a także z badania szczątków koni”.

Taylor dodał, że hipoteza Kurgana nie znajduje potwierdzenia w tym obrazie:

„Przynajmniej na razie żadne z tych dowodów nie sugeruje, że lud Jamny miał domowe konie”.