Nowe badanie przeprowadzone przez Uniwersytet w Turku i Szpital Uniwersytecki w Turku w Finlandii zbadało pochodzenie ataksji w mózgu pacjentów z udarem. Znaczna liczba uszkodzeń udarowych u pacjentów znajdowała się poza móżdżkiem.
Niedawne badanie przeprowadzone przez fińską grupę badawczą wykazało, że wbrew informacjom zwykle nauczanym w szkołach medycznych, ponad połowa chorób naczyniowo-mózgowych, które powodowały ataksję, była zlokalizowana całkowicie poza móżdżkiem i szypułami móżdżku. Jednakże te zmiany zlokalizowane były w sieci mózgowej połączonej z móżdżkiem.
Ataksja to choroba neurologiczna charakteryzująca się trudnościami w koordynacji ruchów dowolnych. Ataksja występuje w wielu chorobach neurologicznych, takich jak udar, stwardnienie rozsiane i choroby neurodegeneracyjne, lub w wyniku długotrwałego nadmiernego spożywania alkoholu. Możliwości leczenia ataksji są obecnie ograniczone.
„Uważa się, że ataksja powstaje przede wszystkim w wyniku uszkodzenia móżdżku lub struktur bezpośrednio łączących móżdżek z resztą ośrodkowego układu nerwowego. Jednak zaobserwowano, że ataksja występuje nawet bez uszkodzenia tych struktur, co częściowo pozostawiło jej mechanizmy neurobiologiczne niejasne” — mówi Juho Joutsa, profesor neurologii i główny badacz grupy badawczej na Uniwersytecie w Turku w Finlandii.
Badanie objęło 197 pacjentów, którzy niedawno przeszli udar i nadal byli leczeni na oddziale udarowym w Turku University Hospital. U 18 procent pacjentów (n=35/197) udar spowodował ataksję kończyn. Ku zaskoczeniu badaczy, mniej niż połowa (46%) zmian udarowych u tych pacjentów przecinała móżdżek lub szypuły móżdżku.
Nowa metoda obrazowania pomaga zlokalizować objawy neurologiczne w sieciach mózgowych
Doktoranci Oliver Liesmäki i Jaakko Kungshamn wraz ze współpracownikami z Uniwersytetu w Turku rozwiązali tę zagadkę, wykorzystując stosunkowo nową metodę obrazowania mózgu opracowaną na Uniwersytecie Harvarda, która umożliwia badanie połączeń mózgowych przerwanych w wyniku uszkodzeń mózgu.
Naukowcy wykazali, że zmiany, które spowodowały ataksję, zlokalizowane są w sieci mózgowej, która rozciąga się poza móżdżek i jego bezpośrednie połączenia. Węzłami tej sieci są jądro zębate, jądro kuliste i jądro zatorowe obu półkul móżdżku.
Na koniec naukowcy przetestowali wartość predykcyjną zidentyfikowanej sieci mózgowej w oddzielnym zestawie danych obejmującym 96 pacjentów po udarze i wykazali, że udary, które wystąpiły w sieci, rzeczywiście przewidywały rozwój ataksji kończyn u tych pacjentów.
Wyniki badań zmieniają naszą wiedzę na temat mechanizmów neuronalnych ataksji i prawdopodobnie będą miały wpływ na podstawowe szkolenie medyczne.
„Ataksja jest również potencjalnym skutkiem ubocznym neurochirurgii czynnościowej, a identyfikacja sieci ataksji może sprawić, że w przyszłości te metody leczenia będą bezpieczniejsze” – mówi Liesmäki.
Wyniki badań opublikowano 29 sierpnia 2024 r. Neurologia.
